รักชีวิต-คิดเลิกบุหรี่
กล่าวถึงสารอันตรายในบุหรี่ ปัจจัยที่ทำให้คนติด ผลจากการสูบบุหรี่ วิธีเลิก ประโยชน์จากการเลิกบุหรี่ เพิ่มเติม
ขอบคุณภาพจาก ตำราวิชาการสุขภาพ การควบคุมการบริโภคยาสูบ ศาสตราจารย์ นพ.สมเกียรติ วัฒนศิริชัยกุล
รักชีวิต-คิดเลิกบุหรี่
การสูบบุหรี่เป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญของทุกประเทศทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย เนื่องจากการสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคมะเร็ง โรคปอดอุดตันเรื้อรัง นำมาซึ่งความตายและพิการเป็นจำนวนมาก ดังนั้นจึงมีโครงการช่วยเลิกบุหรี่จากหลายโครงการ เช่น โครงการเภสัชอาสาพาเลิกบุหรี่โดยเภสัชกรชุมชน
บทความนี้จะกล่าวถึง
-สารก่ออันตรายที่มีในบุหรี่
-ปัจจัยที่ทำให้คนเสพติดบุหรี่
-ผลของการสูบบุหรี่ต่อสุขภาพผู้สูบและคนรอบข้าง
-กลวิธีในการเลิกสูบบุหรี
-ประโยชน์จากการเลิกบุหรี่
สารก้ออันตรายที่มีในบุหรี่
นิโคติน , ทาร์ , คาร์บอนมอนอกไซด์ , ไฮโดรเจนไซยาไนด์ , ไนโตรเจนไดออกไซด์
นิโคติน เป็นสารทำให้เกิดการเสพติดแล้ทำให้เกิดโรคหัวใจ
ทาร์ เป็นสารก่อมะเร็ง ทำให้ระคายเคืองทางเดินหายใจ
คาร์บอนมอนอกไซด์ เป็นก๊าซที่ขัดขวางการลำเลียงออกซิเจนของเม็ดเลือดแดง ทำให้ร่างกายได้รับออกซิเจนน้อยลง มีผลทำให้หัวใจทำงานหนักขึ้น
ไฮโดรเจนไซยาไนด์ เป็นก็าซที่ทำลายเยื่อบุหลอดลมส่งนปลายและถุงลม ทำให้เกิดอาการไอ มีเสมหะ และหลอดลมอักเสบเรื้อรัง
ไนโตรเจนไดออกไซด์ เป็นก็าซที่ทำลายเยื่อบุหลอดลมส่งนปลายและถุงลมทำให้เป็นโรคถุงร่มโป่งทอง
ผลของการสูบบุหรี่ต่อสุขภาพผู้สูบและคนรอบข้าง
ขอขอบคุณรูปจากมูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่
ผลของการสูบบุหรี่ต่อสุขภาพ ทำให้สุขภาพทั่วไปทรุดโทรม ภูมิคุ้มกันผิดปกติ ทำให้เกิดมะเร็ง 12 ชนิดจากปากถึงทวาร เช่น
- โรคหัวใจ เพิ่มความเสียงต่อโรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง และโรคหลอดเลือดสมอง นำมาซึ่งความพิการ อัมพฤกษ์ อัมพาต
- แผลในกระเพาะอาหาร ร่างกายมีความต้านทานต่อเชื้อแบคทีเรียลดลง เป็นสาเหตุให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร
- ถุงลมโป่งพอง ทำให้เกิดภาวะถุงลมบวมและแตก ส่งผลให้ปอดไม่สามารถแลกเปลี่ยนก๊าซต่างๆได้ตามปกติ
- หย่อนสมรรถภาพทางเพศ ทำให้เชื้ออสุจิผิดปกติ และทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงที่องคชาติได้น้อยลง เกิดภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
- ผลต่อฟัน ทำให้เกิดคราบฟันเหลืองและฟันผุได้ ทำให้เสียบุคคลิกภาพ
- มะเร็งมดลูกและการแท้งลูก ผู้หญิงที่สูบบุหรี่เสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปากมกลูกและมะเร็งมดลูก อีกทั้งยังทำให้เกิดปัญหาการมีบุตรยากและเกิดภาวะแทรกซ้อนเวลาตั้งครรภ์และคลอดบุตร
- กรุดูกพรุน คาร์บอนมอนอกไซด์ในควันบุหรี่ทำให้ออกซิเจนในเม็ดเลือดลดลง กระดูกจะสูญเสียความหนาแน่นและหักง่าย
- ผิวหนังเหี่ยวย่น ดูแก่กว่าวัย ทำให้ผิวหนังขาดวิตตามิน และไปจำกัดการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงที่ผิวหนัง สภาพผิวหนังของคนสูบบุหรี่จึงแห้งหยาบและมีริ้วรอย
**** ผลจากการสูบบุหรี่นอกจากจะทำอันตรายต่อผู้สูบแล้ว ยังมีผลต่อผู้ที่ได้รับควันบุหรี่ทั้งๆที่ไม่ได้เป็นผู้สูบ(ผู้สูบบุหรี่มือสอง)
ผู้สูบบุหรี่มือสอง คือผู้ที่ไม่ได้สูบบุหรี่ แต่ได้รับควันบุหรี่จากสิ่งแวดล้อมหรือจากผู้สูบบุหรี่ที่อยู่ใกล้ ผู้สูบบุหรี่มือสองได้รับอันตรายจากพิษบุหรี่และเกิดโรค เช่น มะเร็งปอด โรคหลอดเลือดหัวใจได้เช่นเดียวกับผู้สูบบุหรี่
ปัจจัยที่ทำให้คนเสพติดบุหรี่
ภาวะเสพติดทางร่างกาย นิโคตินในควันบุหรี่เป็นสารเสพติดที่ทำให้เกิดภาวะเสพติดทางร่างกาย
ภาวะเสพติดทางจิตใจ ผู้สูบบุหรี่คิดว่าการสูบบุหรี่ทำให้ผ่อนคลายความเครียด ลดความกระวนกระวายใจ สามารถจัดการกับความรู้สึกที่ไม่ดีต่างๆได้
ภาวะติดทางสังคม หรือ นิสัยความเคยชิน เกิดจากการที่ผู้สูบบุหรี่ได้สร้างความสัมพันธ์ระหว่างกิจกรรมประจำวันกับการสูบบุหรี่ เช่น สูบบุหรี่หลังจากการรับประทานอาหาร สูบบุหรี่ในวงเหล้า ลูบบุหรี่เพราะว่าทำให้มือทำอะไรบางอย่าง
กลวิธีในการเลิกสูบบุหรี
- วิธีหักดิบ
- ใช้พฤติกรรมและจิตสังคมบำบัด
- ใช้ยาช่วยเลิกบุหรี่
- ใช้พฤติกรรมและจิตสังคมบำบัด ร่วมกับยา
. วิธีหักดิบ เป็นการเลิกบุหรี่โดยเด็ดขาด ไม่มีการลด ซึ่งเราจะรู้สึกทรมานประมาณ 3 วันแรก พ้นจากนี้ความทรมานจะค่อยๆลดลง เป็นการเลิกด้วยตัวเองโดยอาศัยกำลังใจอย่างเดียว
. ใช้พฤติกรรมและจิตสังคมบำบัด โดย
-หลีกเลี่ยงสิ่งยั่วยุ เช่น ไม่พกบุหรี่ หลีกเลี่ยงไม่เข้าใกล้คนสูบบุหรี่
-เบี่ยงเบนความสนใจเมื่อเกิดความอยากสูบบุหรี่หรือเครียดขึ้นมา หรือเลิกทำสิ่งที่เคยชิน เช่น อมลูกอมดอกหญ้าขาว อาบน้ำ ทำกิจกรรมอื่น เช่น เล่นกีฬา
-เสริมสร้างกำลังใจ พยามยามคิดถึงคนรอบข้าง หรือผลดีผลเสียของการสูบบุหรี่ บอกคนรอบข้างว่ากำลังเลิกสูบบุหรี่ เพื่อให้พวกเขาเป็นกำลังใจ ไม่มาชักชวนให้สูบบุหรี่
. ใช้ยาช่วยเลิกบุหรี่ ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกร ยาที่ใช้เช่น หมากฝรั่งนิโคติน แผ่นปิดช่วยเลิกบุหรี่ ยาอมหญ้าดอกขาว
.ใช้พฤติกรรมและจิตสังคมบำบัด ร่วมกับยา สำหรับคนที่สูบบุหรี่หลายมวนมากต่อวัน
***ข้อปฏิบัติเมื่อรู้สึกอยากสูบบุหรี่
- Delay อย่าสูบบุหรี่ทันทีที่อยากสูบ ให้ทำอย่างอื่นก่อน เช่น บ้วนปาก แปรงฟัน เคี้ยวผลไม้รสเปรี้ยว
- Deep breath สูดลมหายใจเข้าออกลึกๆ และ ช้าๆ ทำเช่นนี้ 2-3 ครั้ง จะช่วยให้ผ่อนคลาย
- Drink water ดื่มน้ำหรือล้างหน้าทันที เมื่อรู้สึกหงุดหงิด กระวนกระวายใจ
- Do something else ทำกิจการอื่นเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ ยืดเวลาออกไป 3-5 นาที
- Destination / Do exercise บอกตัวเองเสมอว่าตั้งใจเลิกสูบบุหรี่แน่นอนแล้ว
ประโยชน์จากการเลิกบุหรี่
- การเลิกบุหรี่ มีผลดีต่อทุกด้าน ทั้ง สุขภาพของผู้สูบและคนรอบข้าง ด้านบุคคลิกภาพของผู้สูบ ด้านเศรษฐกิจ
-ด้านสุขภาพ ตามที่ได้กล่าวแล้ว
ในหัวข้อ ผลของการสูบบุหรี่ต่อสุขภาพผู้สูบและคนรอบข้าง ดังนั้น การเลิกบุหรี่ ทำให้ห่างไกลจากโรคร้ายต่างๆที่เป็นผลจากบุหรี่
หลังเลิกบุหรี่ สุขภาพจะดีขึ้นอย่างไร…(ขอบคุณ แผ่นพับจากหน่วยแนะแแนวและปรึกษาปัญหาสุขภาพ งานการพยาบาลป้องกันโรคแบะส่งเสริมสุขภาพ)
หลังเลิกสูบ ภายใน 20 นาที ความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจลดลง
หลังเลิกสูบ ภายใน 12 ชั่วโมง ระดับก๊าชคาร์บอนมอนนอกไซด์ในเลื่อดจะลดลงสู่ระดับปกติ ปอดเริ่มขจัดเสมหะ และ สารเคมีออกจากร่างกาย
หลังเลิกสูบ ภายใน 48 ชั่วโมง นิโคตินจะถูกขับออกจากร่างกายจนหมด การรับรู้รสและกลิ่นจะกลับเป็นปกติ
หลังเลิกสูบ ภายใน 2-12 สัปดาห์ ระบบไหลเวีียนเลือด แลละการทำงานของปอดจะดีขึ้น
หลังเลิกสูบ ภายใน 1 ปี โอกาสเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดจะลดลงครึ่งหนึ่งเมื่อเทียบกับคนที่สูบบุหรี่
หลังเลิกสูบ ภายใน 5 ปี โอกาสเกิดโรคหลอดเลือดสมองจะลดลงเหลือเท่ากับคนไม่สูบบุหรี่
หลังเลิกสูบ ภายใน 10 ปี โอกาสเกิดมะเร็งปอดจะลดลงครึ่งหนึ่ง เมื่อเทียบกับคนที่สูบบุหรี่ นอกจากนี้ยังลดโอกาสเกิดมะเร็งอื่นๆ
หลังเลิกสูบ ภายใน 15ปี โอกาสเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดจะลดลงเหลือเท่ากับคนไม่สูบบุหรี่
-ด้านบุคคลิกภาพ
ของผู้สูบ เพราะการสูบบุหรี่นานๆ มากๆ จะทำให้เกิดกลิ่นตัว กลิ่นปาก ลมหายใจเหม็น ฟันเหลืองเป็นคราบ ใบหน้ามีรอยย่นลึกและผิวหมองคล้ำ -ดังนั้นการไม่สูบบุหรี่จะทำให้รูปลักษณ์เหล่านี้หายไป หรือ น้อยลง บุคคลิกภาพดีขึ้น ความมั่นใจของผู้สูบจะมากขึ้น
-ด้านเศรษฐกิจ ทำให้ตัดค่าใช้จ่ายด้านบุหรี่ลงได้
ดังที่ได้กล่าวมาในหัวข้อต่างๆ จะเห็นว่าพิษภัยของบุหรี่มีผลมากมายต่อทั้งผู้สูบและคนรอบข้าง การเลิกสูบบุหรี่เป็นสิ่งที่ไม่ยากถ้ามีความตั้งใจและถูกวิธี ที่สำคัญประโยชน์ที่ได้จากการเลิกบุหรี่มีผลดีทั้งต่อตนเอง คนรอบข้าง และประเทศชาติ ปัจจุบันหลายวิชาชีพมีการจัดโครงการช่วยเลิกบุหรี่ เภสัชอาสาพาเลิกบุหรี่ เป็นโครงการหนึ่งที่ช่วยให้ผู้สูบบุหรี่ สามารถเลิกได้อย่างถูกวิธี สามารถติตต่อได้ตามร้านขายยาที่มีเครื่องหมาย ตามรูป
สินค้าที่เกี่ยวข้องกับบทความนี้ : รถเข็นคนไข้ ,เตียงคนไข้,เครื่องผลิตออกซิเจน,ไม้เท้า,วอล์คเกอร์,โรเลเตอร์
Leave a Reply